Van hoogspecialistische zorg naar een top integrale zorg

In de (hoog) specialistische jeugdzorg worden kinderen in eerste instantie gedefinieerd aan de hand van hun aandoeningen, stoornissen en diagnoses. Want hoe gespecialiseerder, hoe meer de complexe problemen centraal staan en hoe specialistischer - maar ook smaller - de behandelaren en therapeuten zijn opgeleid. En des te minder aandacht voor de normale ontwikkeling van kinderen, voor de opvoeding van kinderen, voor het kind als geheel. Maar: een kind is niet zijn probleem.

 

Door de focus op specifiekec(medische) problemencneemt de aandacht af voor de jongere als geheelcSpecialisme is in! In de jeugdzorg geven veel jeugdzorgaanbieders aan dat ze (hoog) specialistische zorg of topzorg bieden. Specialistische hulp richt zich op het behandelen van complexe aandoeningen, stoornissen of problemen waarvoor diepgaande kennis vereist is. Er wordt gewerkt met therapeuten die gespecialiseerd zijn in specifieke problematieken. Er is echter steeds meer kritiek op de toenemende specialisatie in de (jeugd)zorg. Enerzijds omdat specialisten zich uitsluitend richten op hun vakgebied - bijvoorbeeld gedragsstoornissen, eetstoornissen, psych(iatr)ische stoornissen - waardoor de bredere context van het kind, zoals de gezinssituatie, de sociale omgeving en schoolprestaties, onvoldoende wordt meegenomen in de behandeling. Hierdoor sluit de aanpak doorgaans onvoldoende aan bij de complexe en vaak onderling verbonden problemen waarmee jongeren te maken hebben. Door de focus op specifieke (medische) problemen neemt de aandacht af voor de jongere als geheel. Successen op het ene domein worden vaak te niet gedaan door problemen op andere domeinen, waardoor jongeren van de wal in de sloot komen.

Is dit overdreven? Geenszins, zoals uit de voorbeelden hieronder blijkt. Onderzoek van vijf hoogspecialistische jeugdhulpaanbieders in Noord-Nederland1 liet zien dat er wel contact is met de ouders van de jongeren, maar dat er geen gezinsbehandeling plaatsvindt. De problemen van ouders worden niet behandeld en gezinnen krijgen geen ondersteuning. Het gevolg: veel jongeren wonen nu noodgedwongen in de jeugdzorg, terwijl ze weer thuis hadden kunnen wonen als hun gezin of hun ouders óók geholpen zouden worden.