Ervaringsdeskundigheid in de ggz: Transformeren of aansluiten

Omschrijving

In gesprek met Cassandra Barkman (Radicaal activist in verbinding| doorleefde ervaring| GGZ- agoog. Werkzaam bij Altrecht en UMC-U)

Cassandra’s reis
Elke ochtend staat Cassandra op met haar drie huisdieren: Sami, de hond, en Isis en Wolf, haar katten. Ze begroet de dag met een mengeling van strijdlust en eenzaamheidgevoelens. Haar missie is duidelijk: de rol van ervaringsdeskundigheid in de ggz transformeren. Maar terwijl ze zich op de barricades begeeft, keert ze 's avonds terug naar een leeg huis. Haar leven is als een paradox: als activist zet ze zich aanhoudend in voor verbinding en erkenning, maar in haar persoonlijke leven ervaart ze nog elke dag de kloof die het systeem heeft geslagen.

Cassandra ontdekte vijf jaar geleden dat de eerder verkregen diagnose schizofrenie onjuist was. Dit had diepe impact op haar identiteitsgevoel. Na jaren van therapie en medicatie moest ze zichzelf opnieuw ontdekken. Ze volgde trainingen in systemisch coachen en familieopstellingen en begon haar verleden te herinterpreteren. Ook haar trainers achtergrond in de Intentional Peer Support (de enige in Nederland overigens), heeft veel bijgedragen tot begrip over wat haar is overkomen. Haar zoektocht bracht haar tot een pijnlijk besef: het ggz-systeem heeft niet alleen geholpen, maar ook schade aangericht. En ze is niet de enige met deze ervaring. Tegelijkertijd is ze al een tijdlang aan het werk voor Altrecht en later ook UMC Utrecht, met een strijdbare missie.

De missie: een gelijkwaardig gesprek
De vraag die Cassandra bezighoudt, is hoe ervaringsdeskundigheid zich moet verhouden tot de ggz. Moeten ervaringsdeskundigen zich aansluiten bij het bestaande systeem, of is anderszins een transformatie nodig? In de praktijk zien we steeds vaker dat ervaringsdeskundigen worden ingebed in teams. Op het eerste gezicht een positieve ontwikkeling, maar Cassandra ziet een gevaar: het risico bestaat dat zij onderdeel worden van een systeem dat nog steeds in termen van ziekte en stoornissen denkt.
Cassandra pleit voor sterke peer support-omgevingen buiten de ggz, zoals ENIK Recovery College of outreachende peer support-teams. Het huidige systeem benadrukt de afhankelijkheid van zorg, terwijl een laagdrempelige toegang tot ervaringskennis veel problemen eerder zou kunnen signaleren en mensen sneller zou kunnen helpen. Waarom zou de toegang tot ggz niet net zo eenvoudig kunnen zijn als bijvoorbeeld een bezoek aan de fysiotherapeut? Dan zouden mensen wellicht sneller en gerichter hulp kunnen ontvangen en zich daar ook weer los van maken. Het gaat er hierbij ook om dat de ervaringskennis van de mensen zelf richtinggevend mag zijn.