Biologie van meisjes: hormonen en hersenontwikkeling in de puberteit en adolescentie

Omschrijving

De puberteit is een belangrijke periode gedurende de ontwikkeling en markeert de overgang van de kindertijd naar de volwassenheid. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de adolescentie, welke de periode aanduidt van ‘psychologische’ volwassenwording, en de puberteit, de fase waarin geslachtsrijpheid wordt bereikt. De puberteit wordt geken- merkt door een sterke toename in met name de geslachtshormonen testosteron en oestradiol. Er is gesuggereerd dat de puberteit en adolescentie zogeheten ‘gevoelige’ periodes zijn (Paus, Keshavan & Giedd, 2008). Daarmee wordt bedoeld dat er in deze periode vaker dan anders afwijkingen van normaal gedrag ontstaan. Bij meisjes komen in de puberteit en adolescentie bijvoorbeeld neuropsychiatrische ziektebeelden zoals depressie en angststoornissen vaak voor het eerst tot uiting (Angold, Costello & Worthman, 1998; Kessler et al., 2005). Dit benadrukt het belang van het achterhalen van de mechanismen volgens welke de normale puberteit verloopt, om vervolgens uitspraken te kunnen doen over mogelijke factoren die betrokken zijn bij afwijkingen die tijdens de puberteit ont- staan. Hoewel neuropsychiatrische aandoeningen zich ook al vóór de puberteit kunnen ontwikkelen, zouden factoren in de puberteit wellicht de ernst van deze problematiek kunnen vergroten. Wetenschappelijke studies hebben bijvoorbeeld aangetoond dat het tempo van lichamelijke ontwikkeling in de puberteit een sterke voorspeller is voor het nemen van meer risicovolle beslissingen (Blakemore, Burnett & Dahl, 2010), impulsiviteit (Steinberg et al., 2008), de verhoogde gevoeligheid voor beloning (Forbes & Dahl, 2010) en middelenmisbruik (Costello et al., 2007; Kaltiala-Heino et al., 2011). Mogelijkerwijs dragen puberteitshormonen bij aan een verhoogde kwetsbaarheid voor gedragsproblemen in de adolescentie.