Afgehaakt of afgeschreven? Detentie als ultieme vorm van sociale exclusie

Omschrijving

Daders van criminele activiteiten of mensen die dreigen af te glijden richting criminaliteit, worden vanuit de re-integratiepraktijk vaak gezien als een moeilijke doelgroep. Werkgevers kiezen liever voor andere kandidaten en ook re-integratie dienstverlening richt zich meestal op cliënten die zelf om ondersteuning vragen en daar actief aan meewerken. Voldoen aan de voorwaarden en het nemen van eigen verantwoordelijkheid gaan nogal eens mis bij deze doelgroep. Tegelijkertijd weten we dat het hebben van werk, huisvesting en een ID-bewijs belangrijke beschermende factoren zijn bij het voorkomen van recidive.

Ondanks toenemende inspanningen met betrekking tot de re-integratie van ex-gedetineerden dalen de recidive cijfers niet. Zowel de achtergrondkenmerken van volwassen daders als het recidivebeeld zijn in de periode 2008- 2020 nauwelijks veranderd (Verweij et al., 2021). Momenteel stromen jaarlijks ongeveer 27.000 mensen in en uit detentie. Bijna de helft komt binnen twee jaar weer in aanraking met justitie en bijna 27% komt binnen twee jaar weer in detentie terecht (Doekhie, Koenraadt & Den Besten, 2024). Door de nieuwe Wet straff en en beschermen zijn de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) van het Ministerie van Justitie en Veiligheid en gemeenten nu verplicht om samen de zorg en dienstverlening voor deze groep te organiseren.

Voorkomen van daderschap door inclusie

Het vierjarige project Inclusie en Veiligheid van Avans Hogeschool is gericht op het voorkomen van (hernieuwd) daderschap via inclusie. We onderzoeken welke cruciale factoren van invloed zijn op het verbeteren van de dienstverlening aan deze risicogroepen1. We richten ons daarbij primair op het vergroten van de handelingshandigheid van coaches, klantmanagers, accountmanagers werkgeversbenadering van gemeenten en cliëntbegeleiders in penitentiaire inrichtingen. Het vergt nogal wat om deze onwillige en/of onmachtige doelgroep, met soms zeer complexe problemen, te laten voldoen aan de hoge eisen die maatschappij en overheid aan burgers stellen. Voor cliëntfeedback op de dienstverlening hielden we uitgebreide interviews met twaalf (ex-)gedetineerden, met sommigen zelfs meerdere keren. Natuurlijk zijn er objectieve factoren die de re-integratie van exgedetineerden bemoeilijken, zoals een zeer krappe woningmarkt en wachtlijsten voor hulp. Dat zijn echter factoren waar sociale professionals en ook sociaalwetenschappelijk onderzoekers weinig aan kunnen veranderen. Wat we wel kunnen doen, is het professionele handelen in de sector onder de loep nemen en ons afvragen: doen we nu het goede?

Log in als abonnee om verder te lezen of koop het artikel hierboven.