Wie doet het met wie? Krapte maakt creatief

Omschrijving

Stel je voor, Rwanda, een land met bijna 13 miljoen inwoners op de helft van de Nederlandse oppervlakte, waarvan meer dan 60% onder de armoedegrens leeft en dat een zeer turbulente historie heeft. Maar ook een land dat er hard aan werkt om de economie op te bouwen en het land de 21e eeuw in te leiden. Een land waarvan de overheid, ondanks armoede en slechte infrastructuur, de ambitie heeft om eerstelijnsgezondheidszorg universeel voor de hele bevolking beschikbaar te stellen. Tegen betaalbare kosten. Een mission impossible? Misschien. Maar niet als je denkt aan het motto dat een van de NGO-adviseurs op een conferentie over de zorg in Afrika eens opbracht: Necessity is the mother of innovation. Ofwel, krapte maakt creatief. 

En dat is precies wat de overheid in Rwanda is. Ze besloten het platform van Babylon Health, een online aanbieder van eerstelijnszorg uit het Verenigd Koninkrijk in te zetten. Door dit platform aan het mobiele netwerk in Rwanda te koppelen waren ze in staat om binnen een paar jaar tijd meer dan 30% van de bevolking toegang te geven tot eerstelijnszorg. Niet alleen in de vorm van chatbots en online consulten, maar ook via het beschikbaar stellen van geneesmiddelenrecepten, labonderzoeken en doorverwijzingen. Daarnaast zetten ze kunstmatige intelligentie (KI) in om artsen en hulpverleners, zelfs in de meest afgelegen gebieden, te helpen bij het stellen van diagnoses en het bieden van behandeling. Zo werd Rwanda binnen een paar jaar tijd een vooraanstaand voorbeeld op het gebied van digitale zorg. 

Wat is de relevantie van Rwanda voor Nederland, zult u zich afvragen. Het antwoord op die vraag is krapte. Waar landen als Rwanda hun systemen vanuit een historische krapte op moeten bouwen, moeten landen als Nederland hun zorgsysteem steeds meer aanpassen aan de krapte die eraan zit te komen of er nu (tijdelijk) al is. Op een aantal plaatsen in Nederland zien we momenteel al de effecten van krapte op de arbeidsmarkt, waardoor een zorgkloof ontstaat. Wat dat betreft moeten we ons realiseren dat de enorme schaarste aan mensen en middelen waar we in de COVID-19-crisis mee zijn geconfronteerd niet de ‘zwarte zwaan’ is die maar één keer zal overvliegen.

We moeten dus in Nederland de komende jaren net zo creatief worden als Rwanda. En creativiteit benutten om ons denken over de zorg om te keren. Van denken in zorg naar denken in gezondheid, van denken in instituties naar denken in het huis als mantelzorger, van denken in organisatiebelang naar denken in horizontale en verticale samenwerking en van denken in personeelsplanning naar denken in de ‘marriage between man and machine’. Alleen daarmee creëren we de fundamentele transformatie die nodig is om onze gezondheid en de toegang tot zorg op een goed niveau te houden. 

Dat gaat veel van ons vragen. Van ons verandervermogen, van onze wijze van werken en het durven nemen van fundamentele beslissingen, waarmee we oude beelden over hoe je zorgt en zorg verleent, doorbreken. Maar bovenal zal het vragen om samen. Samen vernieuwen en samen investeren in de toekomstbestendigheid van de zorg. 

Met veel plezier werkten we aan deze editie van de Wie doet het met wie. Veel dank zijn we daarbij verschuldigd aan de personen die we mochten interviewen en aan de leden van de ‘rondetafelcommissie’ die ons inspireerden met hun gedachtegoed. We zien ernaar uit om ook in de komende periode samen met u de transformatie in de zorg vorm te geven.