Van Ouder op Kind
Omschrijving
Een verkennende studie naar de intergenerationele overdracht van jihadistisch gedachtegoed binnen de gezinscontext
In 2019 waarschuwde de NCTV in de vijftigste editie van het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland voor het potentiële gevaar dat zou uitgaan van kinderen die opgroeien in een jihadistisch milieu (NCTV, 2019). De gedachte was dat kinderen uit een gezin waarin in ieder geval één van de ouders jihadistische denkbeelden aanhangt, op de langere termijn deze ideeën zouden kunnen overnemen. Het doel van dit onderzoek is daarom meer inzicht te verwerven in de actuele kennis omtrent processen van intergenerationele overdracht van jihadistisch en breder extremistisch gedachtegoed binnen de gezinscontext. In deze verkennende studie staat de volgende onderzoeksvraag centraal: Wat is er bekend over de aard en omvang van intergenerationele overdracht van jihadisme en andere vormen van extremistisch gedachtegoed? Wij kijken in de eerste plaats naar wat er bekend is over de mate waarin dergelijke intergenerationele overdracht voorkomt. Daarnaast bestuderen wij de mechanismen die hieraan ten grondslag liggen, de beschermende en versterkende factoren die hiermee samenhangen, en de gevolgen van intergenerationele overdracht op langere termijn. Tenslotte staan wij stil bij de interventiemogelijkheden om de intergenerationele overdracht van jihadistische en bredere extremistische denkbeelden binnen de gezinscontext tegen te gaan.
Resultaten
De prevalentie van intergenerationele overdracht
Op basis van de literatuurstudie kunnen weinig harde conclusies worden getrokken over de mate waarin de intergenerationele overdracht van jihadistisch en extremistisch gedachtegoed voorkomt. De studies die dit aspect hebben bestudeerd, zijn veelal uitgevoerd in niet-westerse contexten – en deze bevindingen kunnen dus niet zonder meer worden vertaald naar de West-Europese situatie. Voor de interviews met experts en casusdeskundigen geldt bovendien dat het lastig is om goed zichy te krijgen op de gezinnen waar dit speelt. Jihadisten zijn over het algemeen schuw voor onderzoeks- en media-aandacht, maar ook een beperkte meldings- of handelingsbereidheid onder professionals en ethische en juridische obstakels belemmeren het zicht op deze gezinnen.
Ondanks deze beperkingen geven vrijwel alle praktijkdeskundigen aan bekend te zijn met één of meer casussen waarin ouders vermoedelijk een stimulerende rol hebben gespeeld in de jihadistische radicalisering van hun kinderen. Ook de gesproken onderzoekers achten – op basis van hun theoretische kennis over radicaliseringsprocessen en intergenerationele overdracht in brede zin – de waarschijnlijkheid groot dat intergenerationele overdracht binnen extremistische milieus plaatsvindt.
