Substantieel potentieel: Schatting van de potentiële opbrengst van substitutie van zorg en inventarisatie van de benodigde voorwaarden

Omschrijving

Het Centraal Plan Bureau (CPB) en de werkgroep Brede Maatschappelijke Heroverwegingen (BMH) hebben maatregelen uitwerkt om de groei in de uitgaven aan zorg te dempen. Een van deze maatregelen betreft de substitutie van zorg. In het kader van de Brede Maatschappelijke Heroverwegingen heeft het Zorginstituut heeft een analyse gemaakt van het doelmatigheidspotentieel van substitutie naar zorg in 2022. 

Het ministerie van VWS heeft SiRM gevraagd om het besparingspotentieel van deze maatregel concreter in beeld te brengen. Zij vroegen ons om rekening te houden met onzekerheden en mogelijke ingroeipaden aan te geven. Daarnaast is verzocht om aan te geven welke beleidsmaatregelen noodzakelijk zijn om het besparingspotentieel te realiseren. Het ministerie van Financiën heeft meegelezen tijdens de totstandkoming van het onderzoek.

De doorlooptijd van het project was kort. In één maand tijd hebben we 19 interviews gevoerd, een werksessie gehouden en uitgebreid deskresearch uitgevoerd. We hebben in ons onderzoek met name onderzoeken gebruikt met een focus op de Nederlandse sector. In de bijlage is een overzicht opgenomen van de geïnterviewde partijen en personen. Wij hebben onze inzichten met deze gesprekken verrijkt. Uiteraard houdt een gesprek geen instemming met alle bevindingen in. De aanbevelingen zijn, gegeven de korte doorlooptermijn van het project eerste suggesties en bovendien niet juridisch getoetst. 

We concluderen dat het potentieel ongeveer 15% betreft voor substitutie van huisartsenzorg en intramurale zorg naar andere sectoren en voor ongeveer de helft naar digitale zorg. Het jaarlijkse netto effect, rekening houdend met de uitgaven aan de gesubstitueerde zorg, schatten wij op ongeveer €2,7 miljard waarvan de helft door digitale zorg. In het ideale scenario kan deze besparing gerealiseerd worden binnen een periode van tien jaar. Hiervoor moeten alle randvoorwaarden om dit te realiseren gecreëerd worden. Dit vraagt zeer serieuze inspanningen en grote veranderingen, met name op het gebied van de organisatie van huisartsenzorg, informatieuitwisseling tussen zorgaanbieders en zorgverleners en het uitrollen van digitale zorg en de juiste prikkels voor Juiste Zorg op de Juiste Plek.

De komende periode zal met name in ziekenhuizen in staat staan van herstelzorg van de coronacrisis. Hier zal aandacht naar uit moeten gaan. Tegelijkertijd biedt dit ook kansen om de zorg op een aantal terreinen anders te organiseren, en biedt het dus kansen voor substitutie van zorg.