Sailing on self-management - Organizing empowerment in an institutional setting

Omschrijving

[Engelstalig proefschrift met Nederlandse samenvatting]

Uit de NL-samenvatting:

Tien jaar geleden is Je Eigen Stek (JES) gestart als bottom-up initiatief vanuit een groep mensen die dakloos was. De initiatiefnemers wilden een einde maken aan hun dakloosheid en de bijbehorende extreme bestaansonzekerheid. In reguliere opvangvoorzieningen vonden zij geen plek, zowel letterlijk als figuurlijk. Letterlijk omdat er een tekort was aan opvangplekken, zeker voor mensen zonder ernstige psychiatrische of verslavings- problematiek. Maar ook figuurlijk, omdat zij hun dakloosheid wilden beëindigen op hun eigen manier, met ruimte voor hun eigen keuzes en met inzet van hun eigen krachten. Daarom startten zij een eigen opvang in zelfbeheer, gefaciliteerd door sociaal werkers en HVO-Querido, een maatschappelijke opvang organisatie. JES is gebaseerd op het uit- gangspunt dat dakloze mensen een opvang beter zelf kunnen beheren. In de afgelopen tien jaar heb ik dit uitgangspunt bestudeerd.

Opkomst van Je Eigen Stek
De motivatie van deelnemers om JES en andere Nederlandse zelfbeheerde daklozen- programma’s te starten heeft te maken met een verschuiving in de heersende visie op de maatschappelijke opvang. In de afgelopen dertig jaar is de maatschappelijke opvang in Nederland en andere landen meer geprofessionaliseerd en gemedicaliseerd. De ver- schuiving werd veroorzaakt door de instroom van mensen uit GGZ-instellingen naar de maatschappelijke opvang en door een verschuiving in het sociaal beleid, waardoor alleen mensen met psychiatrische en/of verslavingsproblemen gebruik kunnen maken van de maatschappelijke opvang (Tuynman & Planije, 2014; Van Doorn, 2002; Wright, 1997). De deelnemers die JES begonnen stelden dat ‘er niets mis is met ons, we hebben gewoon een huis nodig’. Hoewel dat in de praktijk genuancerdeerder ligt, past hun weigering om te worden gediagnostiseerd als iemand met geestelijke gezondheidsproblemen in een bredere kritiek op de medicalisering van sociale problemen (Foucault, 1973; Wright, 1997).

In deze studie wil ik begrijpen hoe empowermentprocessen werden vormgegeven en ervaren in JES, om de ervaren vrijheid van deelnemers te bevorderen en de normatieve praktijk van het sociaal werk te verrijken met inzichten vanuit JES. Het gaat sociaal wer- kers niet alleen om het toepassen van interventies om een bepaald effect te bereiken. In hun werk streven zij naar zaken die zij waardevol vinden, zoals empowerment, inclusie, bestaanszekerheid en democratische besluitvorming. Het werk van sociaal werkers en ervaringswerkers is dan ook te zien als een vorm van normatieve professionaliteit, zowel gebaseerd op waarden, als op het streven die waarden te realiseren (Kunneman, 2017; Van Ewijk, 2010). 

Ervaringen van deelnemers en ervaringswerkers (hoofdstuk 2)

Zelfbeheer van een institutionele setting (hoofdstuk 3)

De rol van sociaal werkers en ervaringswerkers (hoofdstuk 4)

De rol van een participatieve ruimte in de ontwikkeling van burgerschap (hoofdstuk 5)

Begrijpen hoe zelfmanagement als instelling bijdraagt aan empowerment (hoofdstuk 6)

Reflecties op de ‘swampy lowlands’ van participatief actieonderzoek (hoofdstuk 7)