In gesprek over eenzaamheid met ouderen met een migratieachtergrond
Omschrijving
Ouderen met een migratieachtergrond lopen een groter risico op eenzaamheid dan andere groepen in de samenleving. Hoewel we al langer weten dat eenzaamheid onder deze groep relatief vaak speelt, weten we minder over hoe ouderen zelf naar eenzaamheid kijken. In dit onderzoek staat daarom de blik van ouderen centraal. Wat betekent eenzaamheid voor hen? En wat helpt volgens ouderen om gevoelens van eenzaamheid te verminderen?
We hebben drie focusgroepen georganiseerd, waarin we in gesprek zijn gegaan met 29 ouderen met verschillende culturele achtergronden. De eerste associaties die de geïnterviewde ouderen hebben met het onderwerp ‘eenzaamheid’ is het ‘alleen zijn’ en hebben van een ‘teruggetrokken levenshouding’. Zij verwijzen daarbij naar het gevoel geen deel uit te maken van een groep. Dit kan mogelijk worden verklaard doordat ouderen met een migratieachtergrond zijn opgegroeid in landen met een collectivistische cultuur. De kijk op een fenomeen als eenzaamheid vindt dan meer plaats vanuit het perspectief van de groep.
Open over eenzaamheid
Over hoe gemakkelijk het is om over eenzaamheid te spreken, variëren de meningen onder de verschillende ouderen met diverse migratieachtergronden. Wel lijkt onder hen overeenstemming te zijn over het bespreken van gevoelens van eenzaamheid: in de eerste plaats gebeurt dat binnen de groep van mensen met dezelfde migratieachtergrond. In de eigen groep is het volgens hen gemakkelijker om begrip te vinden doordat in de moedertaal kan worden gesproken en mensen op een vergelijkbare manier denken. Hoewel sommige ouderen vertellen dat in hun cultuur (in dit voorbeeld de Antilliaanse cultuur) alles besproken kan worden, wijzen andere ouderen op de angst om binnen de eigen gemeenschap over persoonlijke zaken te spreken.
Wat helpt bij het verminderen van eenzaamheid?
Als het om het verminderen en doorbreken van eenzaamheid gaat geven de ouderen aan dat het contact leggen met andere mensen en het netwerk uitbreiden cruciaal is. Het denken vanuit het collectief komt daarbij weer naar voren. Zo zouden ouderen met een migratieachtergrond die relatief weinig voorkomt in Nederland, bijvoorbeeld een Egyptische achtergrond, zich eenzamer voelen en meer alleen zijn dan ouderen met een Turkse en Marokkaanse achtergrond, vanwege het feit dat die groepen in Nederland veel groter zijn.
Ontmoetingsplekken en activiteiten
De geïnterviewde ouderen schrijven een belangrijke rol toe aan ontmoetingsplekken voor ouderen die dezelfde taal spreken, zodat zij zich daar geaccepteerd en sociaal veilig voelen. Sociale activiteiten kunnen ook helpen volgens de ouderen. Door bijvoorbeeld vrijwilligerswerk te doen kom je in contact met anderen en dat contact zet mensen aan om over zichzelf te vertellen en zich open te stellen.
