Handreiking Toekomstgericht werken

Omschrijving

Hoe denken Amsterdamse jongeren na over hun toekomst? En hoe kunnen ze daarbij het beste worden ondersteund? Dit zijn centrale vragen in het Fieldlab Toekomstplannen Jongeren, een praktijkonderzoek waarin de Hogeschool van Amsterdam, gemeente Amsterdam en een tiental organisaties in de stad samenwerkten aan het toekomstperspectief van jongeren. Met als doel om tot concrete handvatten te komen waarmee jongeren samen met professionals kunnen werken aan hun toekomst. In het Fieldlab volgden ruim honderd jongeren workshops storytelling, waarin zij werden getraind in het maken en uitdragen van hun persoonlijke verhaal over hun verleden, heden én toekomst. Zeven jongeren spraken we gedurende een jaar lang intensiever. De gesprekken met deze jongeren verwerkten we in persoonlijke levensverhalen die in een aparte verhalenbundel zijn uitgebracht. De workshops en gesprekken met de jongeren gaven ons hun perspectief op toekomstgericht werken. Dat perspectief hebben we besproken met professionals die de deelnemende jongeren begeleiden, zij gaven hierop hun reflecties vanuit de praktijk. Daarnaast deelden professionals hun inzichten omtrent toekomstgericht werken onderling in het Leernetwerk Toekomstgericht Werken. De inzichten van de workshops storytelling, de gesprekken met de jongeren, de reflecties van professionals en het Leernetwerk Toekomstgericht Werken, gecombineerd met wetenschappelijke inzichten vanuit de literatuur1 , hebben geleid tot deze handreiking toekomstgericht werken.

In dit praktijkonderzoeksproject, dat begin 2018 van start ging , kwamen we er vrijwel direct achter dat de titel van ons eigen onderzoek ter discussie mag worden gesteld. Het maken van een plan, velen van ons volwassenen zijn er dol op. Met een goed plan onder je arm kan je niet meer stuk, toch? Goed voorbereiden, alle verschillende onderdelen uitdenken, dit alles gestructureerd en concreet opschrijven en dan aan de slag. Onze ervaring leert echter dat je met zo’n aanpak in de praktijk vooral bereikt dat je jongeren overweldigt en de energie er uit haalt. 

En dat je in de kern vooral bezig moet zijn met het creëren van een positief perspectief. Een bééld bij de toekomst in plaats van een plan om daar te komen. En zelfvertrouwen en motivatie om de eerste stap uit te denken en in beweging te komen. Het plan, het totaalplaatje, dat heb je als professional wel in je achterhoofd. Maar breng dat vooral niet te snel naar de voorgrond. Toekomstgericht werken vraagt van professionals om jongeren echt te leren kennen. Hun achtergronden, ervaringen, eigenschappen, talenten en behoeften. Gezamenlijk werken aan de toekomst begint bij aandacht, de juiste snaar raken en vertrouwen opbouwen. Of in de taal van de jongeren die we spraken: ‘ik laat mensen mij pas helpen, als ik overtuigd ben dat die persoon mij echt helpen wil’. Toekomstgericht werken vraagt om het verkennen en uitstippelen van wat komen gaat met aandacht voor de weg die jongeren al hebben afgelegd en de fase van ontwikkeling waar zij zich in bevinden. En dat is een les die we met deze handreiking hopen mee te kunnen geven. Samen met de verhalenbundel ‘Toekomst met verleden’ hopen we dat dit bijdraagt aan toekomstgericht denken én doen in de ondersteuning aan jongeren.