Armoede en sociale uitsluiting jaarboek 2021
Omschrijving
De Universitaire Stichting voor Armoedebestrijding (USAB) is een van de kanalen waarlangs de Universiteit Antwerpen (als medestichter) haar maatschappelijke verantwoordelijkheid opneemt.
Deze stichting wil armoede bestrijden door academisch onderzoek naar armoede en ongelijkheid aan de universiteit te stimuleren, niet (enkel) als apart onderzoeksdomein, maar over alle onderzoeksdisciplines heen. Academici van de Universiteit Antwerpen zetelen vrijwillig in verschillende organen van de Universitaire Stichting voor Armoedebestrijding, zoals de academische werkgroep. Deze werkgroep denkt mee na over de organisatie van netwerkevents om ontmoeting en uitwisseling tussen onderzoekers en middenveld te faciliteren, en reikt een tweejaarlijkse scriptieprijs uit voor masterscripties over armoede. Behalve op deze academische pijler steunt de stichting nog op twee andere pijlers. Via de vrijwilligerspijler stimuleert ze studenten om minstens twintig uur vrijwilligerswerk te verrichten bij een armoedeorganisatie. Zo wil de Universitaire Stichting voor Armoedebestrijding studenten sensibiliseren. Als derde pijler is er huisvesting. De stichting heeft enkele panden in erfpacht van de universiteit. Personen met financiële moeilijkheden krijgen er de mogelijkheid om voordelig te huren buiten de privémarkt om.
Met het Jaarboek wil de Universitaire Stichting voor Armoedebestrijding het onderzoek naar armoede en sociale uitsluiting meer in de kijker plaatsen. De redactie wil over de disciplines heen een maatschappelijk relevant product afleveren met betrokkenheid van verschillende faculteiten. In de redactieraad zetelen academici uit de faculteit Rechten (vanuit de onderzoeksgroepen Overheid & Recht en Recht & Ontwikkeling), uit de faculteit Sociale Wetenschappen (vanuit het Centre for Research on Environmental and Social Change (CRESC) en het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck (CSB)) en uit de faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen (Centrum voor Huisartsgeneeskunde, vakgroep Eerstelijns- en Interdisciplinaire Zorg Antwerpen). Op die manier kan de Universiteit Antwerpen vanuit haar expertise bijdragen aan het maatschappelijke debat. Het Jaarboek staat ook open voor gastbijdragen vanuit de andere onderwijsinstellingen. Er is ruimte voor fundamenteel onderzoek, maar ook voor toegepast, beleids- en actiegericht onderzoek.
Dit is de dertigste editie van het Jaarboek. Al drie decennia bundelt het boek inzichten en onderzoek over armoede en wil het armoedebestrijding op de agenda van beleidsmakers en een breed publiek zetten. De eerste editie bouwde voort op een nooit gepubliceerd zesde dossier ‘Uitdagingen en Perspectieven’ in de reeks Armoede en Bestaansonzekerheid van de Koning Boudewijnstichting en op de nationale rapporten voor het European Observatory on National Policies to Combat Social Exclusion. In de beginjaren gaf het boek vooral een overzicht van nieuwe inzichten en cijfers. Sinds 2003 zoomt het boek, naast de algemene hoofdstukken over armoede en sociale uitsluiting, steeds in op een bepaald thema. Zo kwamen bijvoorbeeld aan bod: de leefwereld van mensen in armoede (2003), gezondheid (2007), werk (2010), gekleurde armoede (2011), duurzaamheid (2014 en 2019), kinderarmoede (2015), energiearmoede (2016), lokaal beleid (2018) en digitalisering (2020).
In deze dertigste editie focussen we op een thema dat iedereen aangaat: de coronapandemie. Deze pandemie bracht een schokgolf teweeg waarin burgerlijke vrijheden voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog werden teruggeschroefd. Lockdowns in binnen- en buitenland trachtten de bevolking te behoeden voor besmetting. Dat had een enorme impact op de economie, de arbeidsmarkt en bijgevolg op de inkomens en de levens van gezinnen. In dit boek stellen we de vraag: wat is het verband tussen deze pandemie en ongelijkheid? Niet iedereen werd immers in gelijke mate getroffen. Bepaalde bevolkingsgroepen, zoals lage-inkomensgezinnen en mensen in armoede, migranten, vluchtelingen, dak- en thuislozen, hadden het zwaar te verduren, terwijl anderen redelijk comfortabel standhielden. De overheden wereldwijd zullen serieuze inspanningen moeten leveren om de economie herop te bouwen en daarbij niemand achter te laten. De kosten van deze investeringen zullen nog jaren gevoeld worden. Tegelijk is het een kans om onze samenleving duurzamer en rechtvaardiger te organiseren, een kans die we niet mogen laten schieten.
