2011
Ouder worden in Brussel is voor allochtone ouderen niet eenvoudig. Door de vergroening van Brussel zijn allochtone ouderen geen beleidsprioriteit. Ook het aanbod is onoverzichtelijk en niet op hun wensen en behoeften afgestemd. Toch is er hoop, meer en meer projecten en initiatieven voor allochtone ouderen worden zichtbaar.
Jan Auke Walburg (2010). Jong van geest. Optimistisch ouder worden is geen kunst. Amsterdam: Nieuw Amsterdam (176 pagina's, € 17,50, ISBN: 978 90 468 0916 7)
Het boek Jong van geest is een wake up call voor babyboomers. Jan Walburg, directeur van het Trimbos Instituut en ook babyboomer, roept zichzelf en generatiegenoten op te investeren in duurzaam geluk. Want in persoonlijke reflecties en gesprekken met vrienden stuit hij op een weinig attractief beeld van de pensioenperiode. Tezamen met generatiegenoten constateert hij dat het niet meevalt om aan die periode een invulling te geven die in overeenstemming is met de eigen waarden en principes. De stijgende levensverwachting bij een gelijkblijvende pensioenleeftijd leidt naar een rustfase in het leven van gemiddeld twintig tot vijfentwintig jaar. Een dergelijke lange levensfase die in het teken staat van 'pleziertjes' is maatschappelijk gezien onhoudbaar en niet meer te financieren.
Zelf gepensioneerd, onderzoek ik de vraag of wij AOW'ers er andere meningen over politiek op nahouden dan jongeren. Daarbij vergelijk ik 'ons' met twee jongere groepen: 18 tot 39 en 40 tot 64 jarigen, gebruikmakend van het Nationaal Kiezersonderzoek 2010, een dataverzameling van de gezamenlijke Nederlandse politicologen waarin de meningen van Nederlandse kiezers ten opzicht van een groot aantal vraagstukken wordt gepeild.
Pensionering markeert de start van een nieuwe levensfase. Het wegvallen van werkverplichtingen gaat veelal samen met een aanzienlijk toename in vrije tijd. Dit biedt ruimte en vrijheid. Hoe wordt deze vrijheid gewaardeerd door recent gepensioneerden?
Hoe is het gesteld met de veiligheid van ouderen in het verkeer? Hoe mobiel zijn ze en wat is nodig om hen mobiel te houden of weer veilig op pad te laten gaan? Ter illustratie wordt eerst mevrouw Schaafstra, een fictieve senior, ten tonele gevoerd. Daarna gaan we in op de kwetsbaarheid van senioren in het verkeer en nieuwe manieren om hen te bereiken.
Druk zijn is welhaast een kwestie van status. Wie niet kan zeggen het toch zo 'druk-druk-druk' te hebben, wekt de schijn geen interessant leven te leiden. Althans, totdat de pensioengerechtigde leeftijd bereikt is. Dan ben je 'vrij-vrij-vrij', en mag dat ook. Althans, dat is het clichébeeld. Wat blijft daar bij een kritische beschouwing van over? Een beetje maar, want er valt heel wat op af te dingen.
"Stopt mijn lied, stopt mijn adem", zegt Herman van Veen, die vorig jaar de AOW-gerechtigde leeftijd bereikte. Stoppen met werken is voor deze veelzijdige artiest geen optie. Gezien zijn enorme oeuvre, komt dit niet als verrassing. Hij zal, met evenveel maatschappelijk engagement als in zijn jongere jaren, verder gaan met dat wat hij graag doet. Maar wel met een andere blik op het leven. Dat heeft het ouder worden hem gegeven: hij is leergieriger geworden en heeft ontdekt dat alles betekenis heeft.
KEUZEVRIJHEID ALS PLICHT
Als er één ding is waar we in Nederland geen keuze in hebben, dan is dat de keuzevrijheid zelf. Keuzevrijheid is verplicht geworden. We moeten het allemaal graag willen en fijn vinden. Knap vermoeiend zo onderhand. Keuzevrijheid is leuk als je jong en mobiel bent, je snel informeert en vervolgens een afweging maakt. Het werkt wanneer je een fiets, een boek of een wasmachine wilt kopen. Maar wie oud, kwetsbaar, langzaam en afhankelijk is, heeft met hele andere problemen te maken. Wie dan zorg nodig heeft wil doorgaans gewoon goed geholpen worden, niet ver hoeven reizen, en fatsoenlijk (en met een beetje geduld en sympathie) benaderd worden. Natuurlijk is het fijn als niet alles helemaal voor je bepaald is. Maar momenteel slaan we door!
De nieuwe derde-levensfasers verkeren in een maatschappelijk niemandsland. De sociale, maatschappelijke en overheidssturing die in eerdere levensfasen structuur en richting aan hun leven gaven, ontbreken nu. En op eigen kracht overgaan op een doelgerichte maatschappelijke zelfsturing is maar weinigen gegeven. Daarom is het belangrijk dat deze nieuwe derde-levens-fasers fungeren als maatschappelijke reservisten, die hun onbenutte lichamelijke, psychische en sociale reserves inzetten ten behoeven van de samenleving.
In 1956 ben ik na de Hongaarse opstand als 17-jarige gevlucht naar het Westen. Het begrip vrijheid had en heeft dus een zeer persoonlijke betekenis voor mij.
Mantelzorgers of zorgprofessionals moeten soms beslissingen nemen die lijnrecht tegenover de autonomie van de hulpbehoevende staan. Hierdoor kunnen morele problemen en spanningen ontstaan. De Academische Werkplaats Ouderenzorg Noordelijk Zuid-Holland brengt deze morele problemen de komende jaren in kaart. Het doel? Gerichte ondersteuning van alle betrokkenen.
Het begrip duurzaamheid is tegenwoordig niet meer weg te denken in onze samenleving. Is dit een hype of gaat duurzaamheid daadwerkelijk voor een trendbreuk zorgen? In de media etaleren ondernemers hun duurzame producten die we in ons dagelijkse leven steeds vaker tegenkomen. Daarnaast is menig vakblad of opiniepagina van een dagblad al volgeschreven over dit thema: duurzaam eten, duurzaam bouwen of duurzame samenwerking in de wijk. Maar wat verstaan we eigenlijk onder duurzaamheid? En wat is de rol van ouderen en de ouderenzorg?
Voor veel mensen is de herfst van hun leven een periode van relatieve vrijheid. De kinderen zijn zelfstandig, de carrière komt in rustiger vaarwater. Financieel zijn de zaken geregeld. Er ontstaat ruimte in het leven om nieuwe dingen te gaan doen, andere kanten van zichzelf te ontwikkelen. Een kleine groep ouderen brengt zijn dagen echter door in zeer onvrije omstandigheden: in gevangenschap.
"Er bestaat geen medicijn tegen oud of eenzaam zijn", zong Herman van Veen een jaar of dertig geleden, toen zelf nog jong. En Van Veen is niet de enige zanger die het onderwerp eenzaamheid behandelt in zijn nummers, hij bevindt zich in een groot gezelschap van muziekmakers, dichters, schrijvers en kunstenaars.
Ondanks de grote vlucht die (serious) gaming heeft genomen, zijn oudere volwassenen nog nauwelijks in beeld op deze markt. Maar dat is aan het veranderen. Dit artikel beschrijft de ontwikkeling van een serious game voor licht zorgafhankelijke ouderen. De te ontwikkelen game moet aan specifieke inhoudelijke en technische voorwaarden voldoen.
Zomer 2010 reisde ik naar Tibet, het immense land, hoog in de Himalaya, en ging ik op zoek naar 'verstopte' Tibetaanse ouderen.
De babyboomers gaan met pensioen! Zelf zagen ze dat al langer aankomen, maar tot de media lijkt het nu pas door te dringen. Welke invulling geven zij aan hun nieuwe levensfase? En in hoeverre mogen ze dat zelf uit maken?