2011
Veel vrouwelijke 50plussers willen, na een periode van zorg voor kinderen, hun talenten verder i- ontwikkelen en maatschappelijk actief zijn. De Nederlandse Vrouwen Raad (NVR) en de ANBO
zetten precies daarop in met het project 'Uw talent gaat niet met pensioen'. Uit de evaluatie van het project blijkt dat de deelnemers hun talenten beter benutten en bijvoorbeeld betaald werk oppakken, een eigen bedrijfje beginnen of zich gaan inzetten als vrijwilliger.
De ademhaling van de frêle, lange man in het metalen bed was niet alleen zichtbaar, ze was voelbaar. Ergens, diep in de borstkas blies iedere ademtocht belletjes. 'Reutelen' wordt het wel genoemd. Het is een geluid dat bij toehoorders de reflex oproept om de bronchiën schoon te kuchen. Niet bij Herman, de oude man die daar al dagen bijna onbeweeglijk en met gesloten ogen lag.
Frits de Lange (2010). Waardigheid - voor wie oud wil worden. Amsterdam: SWP (Geronreeks, 224 pagina's, € 21,50, ISBN: 978 90 8850 109 8)
De vraag hoe wij de opgaven die verbonden zijn met ouderdom en vergrijzing het hoofd bieden zal in de komende jaren steeds urgenter worden. Het gaat dan om de waardering van de hoge leeftijd, om zorg en zingeving in de laatste levensjaren en om de participatie van ouderen. En het gaat tevens om een draagkrachtig antwoord op de ontgroening, die andere kant van de medaille: hoe vinden we de menselijke en financiële 'resources' om het bouwwerk van de solidariteit en het huis van de zorg in stand te houden, gelet op de historisch unieke omkering van de verhouding tussen actieven en inactieven die onze huidige samenleving kenmerkt? Dit zijn opgaven met een sterke ethische dimensie en zij spelen niet alleen op het niveau van het zorgstelsel en het overheidsbeleid, maar dringen door in het persoonlijk leven van een ieder, ouderen en jongeren.
Kees Penninx (2010). Zin in meedoen. Werkzame principes voor het stimuleren van vrijwillige inzet van mensen in de derde levensfase. Utrecht: MOVISIE (136 pagina's, € 17,50, ISBN: 97890-8869-052-5)
De vraag 'Bent u al wat ouder en hebt u wat tijd over?' blijkt niet erg uitnodigend te zijn om mensen te bewegen zich als vrijwilliger in te zetten. Senioren willen niet op de noemer 'ouderen' worden aangesproken. Maar hoe kunnen zij wel worden gestimuleerd vrijwilligerswerk te doen? Kees Penninx deed onderzoek.
De babyboomgeneratie zal niet stilletjes afscheid kunnen nemen van het maatschappelijk toneel waarop ze nu zo'n 40 tot 45 jaar lang een belangrijke rol heeft gespeeld. Niet omdat er tegenwoordig kritiek is op die rol of omdat haar in plaats van een 'afscheid' een 'afgang' zou wachten. Nee, de reden is dat deze generatie (nog) een potentie bezit die zich wil ontvouwen.
OUDEREN OP VERKIESBARE PLAATSEN
Het onderwerp ouderen wordt in de politiek matig behandeld, ouderen worden gezien als probleem en kostenpost. Waar politici uit zijn op makkelijke slogans en successen, mag het geen wonder heten dat de PVV de ouderen als doelgroep wel gevonden heeft, maar met hun AOW ideeën (niets veranderen) hebben zij zich buiten de politieke en maatschappelijke realiteit gesteld, zoals de vakbonden dat in continuïteit eveneens doen. Inmiddels is dat echter een gepasseerd station, de AOW leeftijd zal omhoog gaan en van de PVV horen we niets meer over ouderen. Wat telkens blijkt is, dat het voor een niet oudere helemaal niet zo makkelijk is om zich te verplaatsen in de denk en leefwereld van de ouderen. Daarom moeten ouderen zich laten vertegenwoordigen in de politiek door leeftijdgenoten. Echter niet door partijen voor ouderen op te richten, maar door er aan te werken dat ouderen in de verschillende partijen op verkiesbare plaatsen staan.
In hoeverre besteedden de verkiezingsprogramma's voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 van alle partijen die minimaal één zetel behaalden aandacht aan ouderen? Kieskompas deed hier, in opdracht van CSO, onderzoek naar. En keek ook naar de inhoudelijke verschillen tussen politieke partijen.
Ondersteuning bij levensvragen van ouderen: hoe belangrijk is dat eigenlijk en wat levert het op voor cliënten en professionals/vrijwilligers? Onderzoek geïnitieerd door de Stichting MAAT en het Centrum voor Ontmoeting in Levensvragen (COiL) in Nijmegen geeft antwoord. Het Nijmeegse initiatief zien dat ouderen baat hebben bij een niet-categorale benadering.
De politieke betrokkenheid van jongeren is vaak onderwerp van zorg. Bij verkiezingen stemmen jongeren minder vaak dan oudere generaties. In zijn algemeenheid is de politieke betrokkenheid van jongeren duidelijk geringer dan die van ouderen.
In het kader van een proefschrift over timing van zorg is een jaar lang onderzoek gedaan bij cliënten en medewerkers in een woonzorgcentrum. Door mee te lopen en mee te werken in de zorg ontstonden gesprekken met ouderen over hun ervaringen en opvattingen wat betreft tijdsaspecten. Vervolgens is een dieptestudie uitgevoerd waarbij een aantal ouderen ook in de tijd kon worden gevolgd.
COLUMN
Het leven als reis?
Hans Simons, Zeeuw en politicus, is zoals hij het zelf verwoordt, van net na de oorlog en voor de ramp. Toch houdt hij zich met tweeënzestig niet bezig met zijn eigen ouder worden. Integendeel. Hij kijkt juist vooruit en wil zich bezig blijven houden met de thema's waar hij zich altijd voor interesseerde: onderwijs, gezondheidszorg en, vooral, de vraag hoe we de samenleving moeten inrichten. Over dat laatste heeft hij duidelijke ideeën. Volgens hem zou een terugtredende overheid die zich beperkt tot het stellen van algemene kaders stimuleren tot meer creatieve oplossingen en meer ruimte laten voor de regionale verschillen die er al zijn.
Het Nationaal Programma Ouderenzorg wil de ouderenzorg niet alleen met onderzoek en vanuit medisch oogpunt verbeteren, maar ook met inbreng van ouderen zelf. Maar als ouderen meedenken over projecten, in hoeverre kunnen zij dan écht een bijdrage leveren?
Kwalitatief onderzoek naar sociale en culturele bindingen bij Indische senioren en naar hun wensen op het gebied van doelgroepspecifieke ouderenvoorzieningen laat een sterke onderlinge verbondenheid zien. Deze verbondenheid heeft als belangrijkste basis de wederzijdse (h)erkenning en gedeelde cultuuraspecten. Ondanks een grote verscheidenheid binnen deze groep in afkomst, geschiedenis en cultuur zijn doelgroepgerichte voorzieningen dan wel meer kennis over deze Indische groep bij algemene zorgvoorzieningen van groot belang.
De Nederlandse samenleving gaat bijzondere tijden tegemoet. Het aandeel van de bevolking dat betaald werk doet, krimpt. Hier staat een groeiende groep mensen tegenover die toegevoegde waarde biedt doordat zij mantelzorg verlenen, vrijwilligerswerk verrichten en de civil society waarmaken. Deze groep bestaat voor een steeds groter deel uit ouderen die langer leven en meer gezonde jaren hebben dan alle eerdere generaties. Hun betekenis voor de samenleving zal steeds omvangrijker worden. De samenleving heeft hen hard nodig om de zaak op orde te houden, in het onderwijs, in de zorg en in het bedrijfsleven. De ongebruikte reserves in deze groep moeten we daarom in beeld brengen en aanspreken.
Ans Mann is 74 jaar en bezig met haar laatste zittingsperiode. Van haar partij kreeg zij (net als Femke Halsema) dispensatie om een vierde zittingsperiode in te gaan. Haar 74 levensjaren zie je niet aan haar af. Dat geldt zo mogelijk nog meer voor haar doen en laten. Ze is actief en maatschappelijk betrokken, met als lijfspreuk: "Als je je niet met de politiek bemoeit, dan bemoeit de politiek zich wel met jou".
Andries van Dijk is 72 jaar en sinds twaalf jaar actief voor de Christenunie in de Provinciale Staten van Zuid-Holland. Hij is fit en doet met veel plezier het politieke werk. Hij heeft een loopbaan gehad in het voortgezet onderwijs, heeft diverse bestuurlijke functies vervuld binnen zijn partij, maar is alleen op provinciaal niveau politiek actief geweest.
Zorg wordt steeds meer wijkgericht aangepakt door woonservicegebieden in te richten. Het doel van deze gebieden is om de sociale en fysieke omgeving van mensen zo in te richten dat kwetsbare mensen zoals ouderen en gehandicapten zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Het gaat in deze gebieden niet alleen om het op elkaar afstemmen van verschillende vormen van professionele dienstverlening, maar ook om het organiseren van informele steun aan kwetsbare mensen.
De Amsterdamse zorgcoöperatie Stadsdorp Zuid is in het najaar van 2010 definitief begonnen aan een proefperiode. Wijkbewoners nemen in dit initiatief samen verantwoordelijkheid voor veelzijdige vormen van zorg- en dienstverlening, onderlinge hulp en sociale contacten. Tijdens een goed bezochte bijeenkomst in september 2010 gaven ruim honderd wijkbewoners het startsein. Met de welwillende steun van enkele fondsen en sponsoren, maar vooral van een groeiend aantal vrijwilligers, wordt nu vorm gegeven aan de doelstelling: langer zelfstandig wonen op een originele manier en zelf gestuurd mogelijk maken. Deze keer niet als een nieuw aanbod van een zorginstelling, maar door als burgers de coöperatieve gedachte vorm te geven en ondernemingszin te koppelen aan samenwerking en betrokkenheid.
Awareness systemen koppelen verschillende computersystemen met elkaar zodat mensen zich met elkaar verbonden kunnen voelen. De opkomst van deze awareness systemen kan grote betekenis hebben voor het sociale welbevinden van eenzame ouderen. Een aantal prototypes wordt uitgetest.
Ouder wordende werknemers zien hun arbeidsmarktkansen vanaf het 45e levensjaar afnemen. Leidinggevenden van organisaties vinden oudere werknemers te duur en inflexibel maar de overheid wil om budgettaire redenen dat ouderen langer doorwerken. Op 4 juni 2010 sloten sociale partners een AOW/Pensioenovereenkomst. Ze spraken af de arbeidsmarktpositie van ouderen in 2011 te verbeteren. De sociale partners onderkennen de noodzaak van een hogere arbeidsparticipatie van oudere werknemers, maar worstelen met de vraag hoe dat gerealiseerd moet worden.